Kronik Böbrek Hastalığı (KBH) Olan Kişiler Neden Demir Eksikliği Riski Taşır?
Eğer kronik böbrek hastalığı (KBH) tanısı aldıysanız, sizde anemi gelişme olasılığı artar. Bu anemide demir eksikliğinin de rolü olabilir.
Böbrek hasarı bulunduğunda ya da üç aydan fazla bir süre boyunca böbrek fonksiyonlarında azalma görüldüğünde kronik böbrek hastalığı meydana gelir.1 Bu hastalığa yüksek tansiyon ya da diyabet gibi pek çok faktör neden olabilir. Doktorunuz, KBH’nızın 1 ila 5 arasında bir evrede olduğunu söyleyebilir; 5. evre en ciddisidir. Hastalığınızın evresi, glomerüler filtrasyon hızı ya da GFR olarak bilinen bir ölçüt kullanılarak belirlenir. Düşük GFR düzeyleri, KBH evresinin daha ileri olduğunu gösterebilir ve azalan böbrek fonksiyonu için daha fazla tedavi almanız gerekebilir.
KBH evreleri ilerledikçe anemi gelişmesi olasılığı da artar. Alyuvarlarda, vücudunuzdaki normal oksijen miktarını taşımak için yeterli hemoglobin olmadığında anemi meydana gelir. 5. evre KBH’li hastaların neredeyse tamamında anemi görülür.2
KBH ile birlikte anemi gelişmişse bunun nedenlerinden biri demir eksikliği olabilir. KBH’nın 2-5. evresinde olan hastaların neredeyse yarısında demir eksikliğinin bir çeşidi vardır.3 KBH’de demir eksikliği, vücudunuzdaki demir alımı ve demir ihtiyacı arasındaki denginin bozulmasıyla oluşur. Bunun nedeni aşağıdakiler olabilir:
Aşağıdakilere bağlı olarak kan kaybı (ve dolayısıyla demir kaybı):
- Sık kan testleri4
- Hastalığın ilerlemesi halinde diyaliz4
Aşağıdakilere bağlı olarak demir alımının azalması:
- Demir açısından zengin yiyeceklerin daha az tüketilmesi3
- Yiyeceklerden alınarak kan dolaşımına aktarılan demir emiliminin azalması5
KBH’niz varsa sizde aynı zamanda “kronik hastalık anemisi” adı verilen bir anemi türü de görülebilir. Genellikle kronik hastalık anemisiyle ilişkilendirilen inflamasyon, Gİ kanaldan demir emiliminin ya da demir depolarındaki salınımın azalması nedeniyle demir eksikliğine neden olabilir.5
Eritropoez uyarıcı ajan (ESA) tedavisi
Genellikle ESA olarak bilinen eritropoez uyarıcı ajanlarla tedavi görüyorsanız, demir eksikliği gelişebilir.
Böbreklerin görevlerinden biri de kemik iliğinde alyuvar üretimini uyaran eritropoetin adlı bir hormonun üretilmesidir.5 KBH’nız varsa böbrekleriniz yeterince eritropoetin üretmeyebilir ve bu durum anemi gelişmesine neden olabilir. Aneminin tedavisi için size eritropoez uyarıcı ajan (ESA)2 uygulanabilir. Sağlıklı böbreklerin ürettiği eritropoetin gibi ESA’lar da alyuvar üretilmesi ve vücudunuzdaki alyuvar sayısının artması için kemik iliğini uyarır.5 Sağlıklı alyuvar üretimi için demir gerekli olduğundan, ESA’lar vücudunuzdaki demir depolarını hızlı bir şekilde tüketebilir ve demir eksikliğine yol açabilir.5 Yeni alyuvarlarda hemoglobin üretilmesi için yeterli miktarda demirin sağlanması amacıyla demir takviyesi yapılması gerekebilir.6Anemi ve demir eksikliği, ESA ve demirle (ağız yoluyla ya da enjeksiyonla) tedavi edildiğinde yorgunluk hissi azalabilir ve genel olarak kendinizi daha sağlıklı hissedebilirsiniz. Doktorların anemiyi tedavi etmesinin nedenlerinden biri de aneminin böbrek hastalığının ilerlemesine katkıda bulunması ve kalp yetmezliği ya da kardiyovasküler sorun riskini artırabilmesidir.3
Demir yetmezliği ve hemodiyaliz
Hemodiyaliz sırasında diyaliz filtresinde oluşan kan kaybı, sık kan testleri, hemodiyalizin uygulandığı bölgede ve gastrointestinal kanal dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerinde kanamalar olması nedeniyle hemodiyaliz uygulanan hastalarda hem demir eksikliği hem de demir eksikliği anemisi yaygın görülen sorunlardır.4
Diyaliz tedavisi alıyorsanız doktorunuz büyük ihtimalle demir durumunuzu takip edecektir; bununla birlikte, demir eksikliği, KBH ya da tedaviniz hakkında endişeleriniz varsa doktorunuzla ya da diyaliz hemşiresiyle konuşmanız önemlidir.
REFERANSLAR
- National Kidney Foundation.K/DOQI Clinical practice guidelines for chronic kidney disease: Evaluation, classification, and stratification. Am J Kidney Dis. 2002;39:S1-S266r.
- a.b. Babitt JL, Lin HY. Mechanisms of anemia in CKD. J Am Soc Nephrol. 2012;23(10):1631-4.
- a.b. c. Mehdi U, Toto RD. Anemia, diabetes, and chronic kidney disease. Diabetes Care. 2009;32(7):1320-6. doi:10.2337/dc08-0779.
- a.b. c. Fishbane S, Pollack S, Feldman HI, Joffe MM. Iron indices in chronic kidney disease in the National Health and Nutritional Examination Survey 1988-2004. Clin J Am Soc Nephrol. 2009;4(1):57-61. doi:10.2215/CJN.01670408.
- a.b. c. d. e. Wittwer I. Iron deficiency anaemia in chronic kidney disease. J Ren Care. 2013;39(3):182-8.
- Aapro M, Österborg a, Gascón P, Ludwig H, Beguin Y.Prevalence and management of cancer-related anaemia, iron deficiency and the specific role of i.v. iron. Ann Oncol. 2012;23(8):1954-62. doi:10.1093/annonc/mds112.